दुबई- सुख्खा हावापानी र अत्यधिक तापक्रमका लागि परिचित दुबईमा मंगलबार मुसलधारे पानी परेपछि जनजीवन अस्तव्यस्त भएको छ । अचानक आएको वर्षातले सम्पूर्ण मरुभूमि देशमा ठूलो बाढी निम्त्याएको थियो । अचानक भारी वर्षाले हलचल नगरको गतिलाई मात्र रोकेको छैन तर यस क्षेत्रका चरम मौसमी घटनाहरूमा जलवायु परिवर्तनको बढ्दो प्रभावको चिन्ता पनि बढाएको छ ।

संयुक्त अरब इमिरेट्समा औसत वार्षिक वर्षा २०० मिमीभन्दा कम छ । गर्मीमा ५० डिग्री सेल्सियससम्म तापक्रम बढेपछि युएईमा पानीको ठूलो संकट छ । देश भूजल स्रोतमा निर्भर छ, जहाँ पानीको उपलब्धता अत्यन्तै कम रहेको छ । पानी संकटको महत्वपूर्ण समस्यालाई सम्बोधन गर्न युएईले यसलाई समाधान गर्न नयाँ दिशामा कदम चालेको छ । यी मध्ये एक विधि क्लाउड सीडिङ ​​मार्फत कृत्रिम वर्षा बनाउनु हो । यो वर्षा बढाउनको लागि मौसम परिमार्जनको एक रूप हो । तर, यसले कसरी काम गर्छ ?

क्लाउड सीडिङ ​​भनेको के हो ? 

क्लाउड सीडिङ ​​एक प्रविधि हो जसमा सीडिङ ​​एजेन्टहरूलाई बादलमा छोडिन्छ र कन्डेन्सेसन प्रक्रिया बढाएर वर्षा सुरु हुन्छ । यो प्रक्रिया एनसिएमले मौसम पूर्वानुमानको आधारमा वायुमण्डलीय अवस्थाको निगरानी र वर्षाको ढाँचामा आधारित रोपणका लागि उपयुक्त बादलहरू पहिचान गरेर सुरु हुन्छ ।

युएईले पहिलो पटक सन् १९८२ मा क्लाउड सिडिङको परीक्षण गरेको थियो । २००० को प्रारम्भमा कोलोराडो संयुक्त राज्य अमेरिकाको नेशनल सेन्टर फर एटमोस्फेरिक रिसर्च दक्षिण अफ्रिकाको विश्वविद्यालय र नासाद्वारा वैज्ञानिक र प्राविधिक अनुसन्धानले खाडी देशमा कृत्रिम वर्षा गराएको थियो ।

वर्षा सम्वर्द्धन कार्यक्रमलाई एमिरेटको नेशनल सेन्टर अफ मेटियोरोलोजीद्वारा व्यवस्थित गरिएको छ । यस कृत्रिम वर्षा कार्यक्रम अन्तर्गत वैज्ञानिकहरूले यूएईको वायु मण्डलको भौतिक र रासायनिक विशेषताहरू विशेष गरी एरोसोल र प्रदूषकहरू र क्लाउड गठनमा तिनीहरूको प्रभावहरूको विश्लेषणमा केन्द्रित थिए । यसको उद्देश्य क्लाउड विकास र वर्षा वृद्धि गर्न प्रभावकारी एजेन्ट पहिचान गर्नु थियो ।

यस कृत्रिम वर्षा कार्यक्रम अन्तर्गत वैज्ञानिकहरूले युएईको वायुमण्डलको भौतिक र रासायनिक विशेषता विशेष गरी एरोसोल र प्रदूषकहरू र क्लाउड गठनमा तिनीहरूको प्रभावहरूको विश्लेषणमा केन्द्रित थिए । यसको उद्देश्य क्लाउड विकास र वर्षा बढाउन प्रभावकारी एजेन्ट पहिचान गर्नु थियो ।

एकपटक अनुकूल बादलहरू पहिचान भएपछि हाइग्रोस्कोपिक फ्लेयरहरू भएका विशेष विमानहरू आकाशमा जान्छन् । विमानका पखेटाहरूमा राखिएका यी फ्लेयरहरूमा नुन सामग्रीबाट बनेका कम्पोनेन्टहरू हुन्छन् । केही क्लाउडहरूमा पुग्दा फ्लेयरहरू तैनाथ हुन्छन्, सीडिङ ​​एजेन्टलाई क्लाउडमा छोडेर आउँछन् ।

नुन कणहरूले नाभिकको रूपमा काम गर्दछ जसको वरिपरि पानीका थोपाहरू गाढा हुन्छन् र अन्ततः यति भारी हुन्छन् कि तिनीहरू वर्षाको रूपमा खस्न थाल्छन् ।