व्यावसायिक रूपमा सङ्गठित हुँदै थकाली महिला

 सधैँजसो कृषि, पशुपालन र घरायसी कामधन्दामा व्यस्त हुने मुस्ताङको ठिनीगाउँका थकाली महिला व्यावसायिक रूपमा सङ्गठित हुँदै जान थालेका छन् । त्यहाँका महिलाले सामुदायिक कृषि र पशुपालनका साथै घरबास (होमस्टे) चलाएर वैकल्पिक आयआर्जन गर्न थालेका छन् ।

लुकेको हीरा नामको उपाधि पाएको मुस्ताङको ठिनीगाउँ सदरमुकाम जोमसोम नजिकै भएर पनि ओझेलमा परेको थियो । त्यस गाउँमा महिलाले होमस्टे चलाउन थालेपछि विस्तारै पर्यटकको उपस्थिति बढ्दै जान थालेको छ । थकाली सामुदायिक होमस्टे चलाएर त्यहाँका महिलाले गतिलो आम्दानी गर्न थालेका छन् ।

पर्यटनका हिसाबले पछि परेको ठिनीगाउँमा स्थानीय जनमुक्ति युवा क्लबको सक्रियतामा त्यहाँका महिलालाई सङ्गठित गर्दै २०७३ सालदेखि ग्रामीण होमस्टे सञ्चालन गरिएको हो । सुरुआती चरणमा ठिनीमा स्थानीय जुमा थकाली, मीना थकाली, स्मिता थकाली, आइतकुमारी थकाली र बत्तीमाया थकाली गरी पाँच घरपरिवारले सामूहिक रूपमा ग्रामीण होमस्टे सुरु गरेका थिए । उनीहरूले सुरु गरेको होमस्टे दोस्रो वर्षमा सरकारी निकायमा विधिवत दर्ता गरेका थिए ।

सधैँजसो कुटोकोदालो र घरधन्दामा व्यस्त भइरहने यहाँका थकाली महिलालाई अहिले भने पाहुना उम्काउन भ्याइनभ्याई छ । सुरुमा पाँच घरबाट सुरु भएको ठिनीगाउँको थकाली सामुदायिक होमस्टेमा अहिले १२ घरपरिवार जोडिएको थकाली सामुदायिक होमस्टेका सचिव जुमा थकालीको भनाई छ। “होमस्टे चलाएको ६ वर्ष पुग्यो, हामीले यहाँका महिलालाई व्यावसायिक रूपमा सङ्गठित गर्दै लैजाने मनसाय राखेका छौँ, अहिलेसम्म १२ परिवार जोडिएका छन्, होमस्टेमा जोडिन चाहने महिलालाई ढोका खुला राखेका छौँ ।”

ठिनी थकाली सामुदायिक होमस्टे जिल्लाकै अब्बल होमस्टेका रूपमा स्थापित भइसकेको छ । सदरमुकाम जोमसोमबाट पूर्वको अग्लो स्थानमा अवस्थित यो होमस्टेको दूरी दुई किलोमिटर टाढा पर्छ । जोमसोमबाट १० मिनेटमै पुग्न सकिने ठिनी थकाली होमस्टेसम्मको सडक कालोपत्र भइसकेको छ । घरपझोङ रिङरोड सडक निर्माणाधीन भएकै कारण यो होमस्टेमा बाँस बस्न पर्यटकको लर्को नै लाग्ने गरेको सचिव थकालीले बताईन। सडक मोटरबाटो सहज भएको, होमस्टेका सेवा सुविधा र प्रचारप्रसार भइसकेकाले दैनिक ५० देखि दुई सय बढी पर्यटक यहाँमा आउने गरेको उनको भनाइ छ ।

जिल्लाकै नमूनाका रूपमा रहेको ठिनी थकाली सामुदायिक होमस्टेमा पाहुनाका लागि सभाहल, किचन र शौचालयलगायतका पूर्वाधार निर्माण भइसकेकाले निकै सहज भएको बत्तीमाया थकालीले उल्लेख गरिन । “होमस्टेमा पाहुनालाई खाना र खाजा खुवाउने गरिन्छ, उनीहरुलाई थकाली नृत्य समेत देखाउँर्छौँ,” बत्तीमायाले भनिन्, “दैनिक समूहगत आलोपालो गरी कार्यविभाजन गरेका छौँ, जसको पालो आउँछ, उनीहरु नै होमस्टे चलाउन खटिने गरी कार्यतालिका बनाएका छौँ ।”

पछिल्लो समय घरपझोङ गाउँपालिकाले रैथाने बाली प्रवर्द्धन कार्यक्रमअन्तर्गत रैथाने बाली विविधिकरणका लागि उपकरण तथा तालिमको व्यवस्था गरेकाले होमस्टेका महिलाले उवा, फापर, जौँलगायतका विभिन्न परिकार बनाएर बिक्री गर्न थालेका छन् । होमस्टेमा कुनै सभासमारोह र कार्यक्रम गर्नुपरेमा समेत त्यहाँका होमस्टे महिलाले सेवा प्रदान गरेको ठिनीका स्थानीय नीरज थकालीले जानकारी दिए । मुख्य राजमार्ग सडकमा सञ्चालन भएका होटलभन्दा होमस्टेमा खान र बस्नका लागि सस्तोमा सेवा दिने गरेको उनको भनाई छ । होमस्टेका महिलाले पर्यटकलाई स्वागत र बिदाइ गर्दा सम्मानस्वरुप आतिथ्यता प्रकट गर्ने गरेकाले पर्यटक पुनः मुस्ताङ आउँदा होमस्टेमा बस्ने वातावरण बनाउने उनले बताए ।

मुक्तिनाथ दर्शन र कोरलानाका पुगेर फर्किएका पर्यटक फर्किँदा ठिनी थकाली सामुदायिक होमस्टेमा बाँस बस्न आउने गरेको होमस्टे प्रतिनिधि मीना थकालीले बताईन्। सबैभन्दा बढी पाहुना असोज, कात्तिक र चैत, वैशाखमा आउने गरेको उनले जानकारी दिइन् । समुद्री सतहबाट दुई हजार ९०० मिटरको उचाइमा अवस्थित होमस्टेबाट धवलागिरि, निलगिरि हिमाल तथा खेतीयोग्य भूभाग र कालीगण्डकी करिडोर मनमोहक देखिन्छ । ठिनी गाउँबाट जोमसोम बजार, स्याङ, मार्फागाउँ लगायतका दृष्य मनमोहक देखिन्छ । ठिनी हुँदै त्यहाँको हिउँचितुवा गुफा, यारुझो भ्यूटावर, ढुम्बाताल, घरपझोङ किल्ला, कुछप तेरङ्गा गुम्बा र थकाली सङ्ग्रालय आदि पर्यटकले अवलोकन गर्ने गर्छन् । रासस