इजिप्टद्वारा ५३ अर्ब डलरको गाजा पुनर्निर्माण योजना प्रस्ताव, कसले सञ्चालन गर्छ गाजा ?

कायरो- इजिप्टले आपत्कालीन राहत, पूर्वाधार पुनःस्थापना र दीर्घकालीन आर्थिक विकासमा ध्यान केन्द्रित गर्दै पाँच वर्षमा गाजाको पुनर्निर्माण गर्न ५३ अर्ब डलरको योजना प्रस्ताव गरेको मस्यौदा दस्तावेजमा उल्लेख छ ।

मङ्गलबार पछि कायरोमा हुने असाधारण अरब शिखर सम्मेलनमा छलफल हुने यो प्रस्तावले गत महिना अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले युद्धग्रस्त गाजाको नियन्त्रण लिने र इजिप्ट र जोर्डन लगायत यसको प्यालेस्टिनी जनसङ्ख्यालाई विस्थापित गर्ने योजनाको प्रतिवाद गरेको छ ।

प्यालेस्टिनीहरू, अरब राज्यहरू र इजरायल र संयुक्त राज्य अमेरिकाका धेरै साझेदारहरूले गाजावासीहरूलाई निष्कासन गर्ने कुनै पनि प्रयासलाई अस्वीकार गर्दै ट्रम्पको प्रस्तावको निन्दा गरेका छन् ।

प्रारम्भिक पुनर्लाभ चरण
– एक कूटनीतिक स्रोतले एएफपीसँग साझा गरेको मस्यौदा योजनाले दुई चरण उल्लेख गर्छ ः एक प्रारम्भिक पुनर्लाभ चरण र अर्को पुनर्निर्माण चरण ।

– छ महिना लाग्ने अपेक्षित प्रारम्भिक पुनर्लाभ चरणमा तीन अर्ब डलर लाग्ने अनुमान गरिएको छ । यो चरण “बम र विस्फोट नभएका गोला–बारूद हटाउने, भग्नावशेष सफा गर्ने र अस्थायी आवास प्रदान गर्ने’ मा केन्द्रित रहनेछ ।

– त्यस चरणमा तत्काल आश्रय आवश्यकतालाई सम्बोधन गर्न इजिप्टले गाजाभित्र सात निर्दिष्ट स्थलहरू स्थापना गर्न प्रस्ताव गरेको छ जसमा १५ लाखभन्दा बढी विस्थापित व्यक्तिलाई औसतमा छ जनाको क्षमता भएका अस्थायी आवास एकाइहरूमा राखिनेछ ।

– यस योजनामा तीन लाख ६० हजार मानिसलाई समायोजन गर्न ६० हजार आंशिक रूपमा क्षतिग्रस्त घरहरूको प्रारम्भिक मर्मत पनि समावेश छ ।

पुनर्निर्माण चरण
– पुनर्निर्माण चरण साढे चार वर्षमा दुई चरणमा हुनेछ ।

– बीस अर्ब डलरको बजेटमा सन् २०२७ सम्म चल्ने पहिलो चरणमा सडक, युटिलिटी नेटवर्क र सार्वजनिक सेवा सुविधासहित आवश्यक पूर्वाधारको पुनर्निर्माणमा ध्यान केन्द्रित गरिनेछ । यसले १६ लाख मानिसका लागि दुई लाख स्थायी आवास एकाइहरू निर्माण गर्न र २० हजार एकड जमिन पुनः प्राप्त गर्न पनि आह्वान गर्दछ ।

– दोस्रो चरण ३० अर्ब डलरको अनुमानित लागतमा सन् २०३० सम्म विस्तार, पूर्वाधार परियोजनाहरू पूरा गर्ने, थप दुई लाख आवास एकाइहरू निर्माण गर्ने र औद्योगिक क्षेत्र, माछा मार्ने बन्दरगाह, व्यावसायिक बन्दरगाह र विमानस्थल स्थापना गर्ने लक्ष्य राखिएको छ ।

वित्तपोषण
– यस योजनाले दक्ष र दिगो कोषका साथै पारदर्शिता र निरीक्षण सुनिश्चित गर्न अन्तर्राष्ट्रिय निगरानीमा एउटा ट्रस्ट कोष सिर्जना गर्ने प्रस्ताव गरेको छ ।

– कायरोले अनुदान सुरक्षित गर्न दाता देशहरू, अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय वित्तीय संस्थाहरू, निजी क्षेत्र र नागरिक समाज समूहहरूलाई एकसाथ ल्याउन उच्चस्तरीय मन्त्रीस्तरीय सम्मेलन पनि आयोजना गर्नेछ ।

गाजा कसले सञ्चालन गर्नेछ ?
– प्यालेस्टिनी सरकारको अधीनमा छ महिनाको सङ्क्रमणकालीन अवधिका लागि क्षेत्रको व्यवस्थापन गर्न स्वतन्त्र टेक्नोक्रेट र गैर–पक्षीय व्यक्तिहरू मिलेर बनेको गाजा प्रशासन समिति गठन गरिनेछ । यो कदमलाई प्यालेस्टिनी प्राधिकरणलाई पूर्ण रूपमा नियन्त्रण पुनः सुरु गर्न सक्षम बनाउने दिशामा एक कदमका रूपमा वर्णन गरिएको छ ।

– इजिप्ट र जोर्डनले गाजामा कानून कार्यान्वयन गर्न प्यालेस्टिनी सुरक्षा बलहरूलाई प्रशिक्षण दिइरहेको मस्यौदामा उल्लेख छ । मस्यौदाले यस प्रयासलाई आर्थिक सहयोग गर्न अन्तर्राष्ट्रिय र क्षेत्रीय सहयोगका लागि पनि आह्वान गर्दछ ।

– यसले प्यालेस्टिनी क्षेत्रहरूमा अन्तर्राष्ट्रिय उपस्थितिको सम्भावना बढाउँछ, जसमा गाजा र पश्चिम किनारमा शान्ति स्थापना वा सुरक्षा बलहरू तैनाथ गर्ने सम्भावित संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद्को प्रस्ताव समावेश छ । यो एक व्यापक ‘प्यालेस्टिनी राज्यको स्थापना र यसको क्षमताहरूको निर्माणका लागि अग्रणी समयतालिका’ को हिस्सा हुनेछ ।

– यो योजनाले गाजामा सशस्त्र गुटहरूले खडा गरेको चुनौतीलाई स्वीकार गर्दै प्यालेस्टिनी अधिकारहरू पुनःस्थापित गर्ने र अगाडि बढ्ने स्पष्ट मार्ग प्रदान गर्ने ‘विश्वसनीय राजनीतिक प्रक्रिया’ मार्फत समस्या समाधान गर्न सकिने बताएको छ । (एएफपी)