घरभित्रै यसरी गर्नुहोस् व्यायाम

कोभिडले गर्दा अहिले हामी घरभित्र थुनिएका छौँ । निष्क्रिय छौँ । तर, यो समयलाई शरीर चलायमान बनाउन र सक्रिय हुन व्यायाम गर्नुपर्छ । व्यायामले हाम्रो हृदय र फोक्सोलाई स्वस्थ राख्छ, त्यसको क्षमता बढाउँछ । व्यायाम भन्‍नेबित्तिकै धेरैको दिमागमा ‘मर्निङ वाक’ आउँछ । निषेधाज्ञाले घरभित्र थुनिएका धेरैजना मर्निङ वाक जान नपाएकोमा गुनासो गरिरहेका हुन्छन् ।

तन्दुरुस्त हुन मनिङ वाक गर्नुपर्छ भन्‍ने धेरैको धारणा छ । तर, वास्तवमा मर्निङ वाकलाई व्यायामको रुपमा परिभाषित गर्न मिल्दैन । यसले हाम्रो शरीरलाई ट्रेनिङ गराउँदैन । अरु कुनै एक्सरसाइज गर्दा सामान्यतया हाम्रो हार्ट रेट १२० भन्दा माथि हुन्छ भने मर्निङ वाक गर्दा वा हिँड्दा हार्ट रेट ८०-९० हुन्छ । त्यो भनेको मर्निङ वाक गर्दा हाम्रो शरीर ट्रेनिङ जोनमा गएकै हुँदैन । त्यसले हाम्रो शरीरलाई जुन खालको फाइदा पुर्‍याउनुपर्ने हो, पुर्‍याउँदैन । बरु त्यसको सट्टा पाँच दश मिनेट उफ्रिदा नै हाम्रो हार्ट रेट बढ्छ । र, शरीरलाई फाइदा गर्छ ।

घरभित्रै एक्सरसाइज 
निषेधाज्ञा मानिसहरूलाई अल्छी गर्ने बाहना बनेको छ । तर, घरभित्रै पनि थुप्रै एक्सरसाइज गर्न सकिन्छ । त्यसका लागि अनेक उपाय लगाउन सकिन्छ । सरल खालका एक्सरसाइजहरू इन्टरनेटमा पनि भेटिन्छन् । उठ-बस, पुस-अप, उफ्रिने जस्ता एक्सरसाइजले पनि शरीरलाई एकदमै धेरै फाइदा गर्छ । यी सबै घरमै एउटा कोठाको कुनामा गर्न मिल्ने एक्सरसाइज हुन् । त्यस्तै, घरभित्र एक्सरसाइज गर्दा घरभित्रै भएका उपकरणहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ । झुण्डिने ठाउँ छ भने झुण्डिएर गर्ने एक्सरसाइज गर्न सकिन्छ । किचनमा हुने जार वा बोतललाई वेट बनाएर बोकेर स्क्वाट्स गर्न सकिन्छ । व्यायाम आफूसँग केही नहुँदा पनि गर्न सकिन्छ ।

अहिले यससम्बधि थुप्रै सूचनाहरू इन्टरनेटमा भेटिन्छन् । तर, इन्टरनेटमा भेटिने एक्सरसाइज कपि गर्दा पहिला हामीले केही कुरामा भने ध्यान दिनुपर्छ । जसलाई पायो त्यसलाई फलो गर्नु हुँदैन । चिनिएका र नाम चलेका फिटनेस इन्स्ट्रक्टरहरूलाई फलो गर्नुपर्छ ।

कोभिड संक्रमितले के गर्ने ?
अहिले नेपालमा होम आइसोलेसनमा बसेका संक्रमित धेरै छन् । उनीहरू कोभिडसँग लड्छु भन्दै एक्सरसाइज गरिरहेका पनि हुन सक्छन् । तर, हामी आज गरेको एक्सरसाइज वा खाएको खानेकुराले कोभिडसँग लड्न सक्ने बन्दैनौँ । हामीले वर्षौदेखि खाँदै आएको खानेकुरा र बिताउँदै आएको दैनिकीले हाम्रो शरीरलाई फरक पार्छ ।

एक दुई दिन राम्रो खानेकुरा खादैमा, एकदुई हप्ता एक्सरसाइज गर्दैमा शरीर तुरुन्तै बलियो हुँदैन । संक्रमितले कोभिडसँग लड्ने भन्दै गह्रौ खालका एक्सरसाइज गर्न थाले उल्टै थला पर्छन् । एक्सरसाइज भनेको फिजिकल स्ट्रेस हो । यसले शरीरलाई स्ट्रेस दिने काम गर्छ । एक्सरसाइजको नतिजा छोटो समयमा खोजेर हुँदैन । यो औषधि खाएको जस्तो होइन, भ्याक्सिन हानेको जस्तो पनि होइन । यो जीवनशैलीको एउटा पाटो हो । त्यसैले, यसका लागि एकदिनको अभ्यास होइन, निरन्तरता चाहिन्छ ।

घरभित्र एक्सरसाइज गर्दा आफूसँग भएका उपकरणहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ । झुण्डिने ठाउँ छ भने झुण्डिएर गर्ने एक्सरसाइज गर्न सकिन्छ । किचनमा हुने पानीको जार वा बोतललाई वेट बनाएर बोकेर ‘स्क्वाट्’ गर्न सकिन्छ ।

त्यसैले, अहिले जसलाई कोभिड संक्रमण भएको छ, जो आइसोलेसनमा बसेका छन् उनीहरूले एक्सरसाइज नगरेको राम्रो । यो बेला उनीहरूले एक्सरसाइजभन्दा खानपानमा ध्यान पुर्‍याउनुपर्छ । एक्सरसाइज नै गरेपनि शारीरिकभन्दा श्वासप्रश्वासँग सम्बन्धित एक्सरसाइजहरू गर्नुपर्छ । कसैको पहिलादेखि नै एक्सरसाइज गर्ने बानी छ भने उहाँहरूको शरीरले पचाउन सक्छ । तर, जो संक्रमण भएपछि कोभिडलाई जित्छु भन्दै मरिहत्ते गरेर एक्सरसाइज गरिरहेका हुन्छन् उनीहरूले गलत गरिरहेका छन् ।

खानपान 
खानपानको हकमा पनि उही कुरा लागू हुन्छ । एकदिन राम्रो खाँदैमा शरीर बलियो हुँदैन । धेरै समयदेखि जसकोे खानपान राम्रो छ, उसकै स्वास्थ्य राम्रो हुन्छ । उसकै रोगसँग लड्ने क्षमता बलियो हुन्छ । आज कोभिड आयो, भोलि अर्को कुनै महामारी आउँला । त्यसको लागि हामीले आफ्नो शरीरलाई खानपानको तर्फबाट सधै तयार राख्नुपर्छ ।

यो बेलामा 'प्लान्ट बेस फुड'हरूमा जोड दिनुपर्छ । अहिलेको अवस्थामा खानपानमा एउटा फर्मुला अपनाउन सकिन्छ । त्यो भनेको ‘टीएनजीजीबीओएमबीएस’ फर्मुला हो । त्यसको मतलब ‘टी’ भनेको ‘टर्मेरिक’ अर्थात् बेसार । ‘एन’ भनेको नट्स अर्थात् काजु, ओखर बदाम आदि । ‘जी’ भनेको जिन्जर अर्थात् अदुवा । जी भनेको ‘ग्रिन भेजिटेबल्स’ अर्थात् हरियो सागसब्जीहरू । ‘बी’ भनेको ‘बिन्स’ अर्थात् गेडागुडी, ‘ओ’ भनेको अनियन अर्थात् प्याज । ‘एम’ भनेको मसरुम अर्थात् च्याउ, ‘बी’ भनेको बेरी अर्थात् ब्लू बेरी, क्रयानबेरी आदि । ‘एस’ भनेको ‘सिड्स’ अर्थात् चिया सिड आदि । यस्ता खानेकुरामा एन्टी अक्सिडेन्टको मात्रा राम्रो हुन्छ । यसमा भिटामिन र मिनिरल्स पनि पाइन्छ । यी खानेकुराले रोगसँग लड्ने क्षमता बढाउने भएकाले दैनिक यस्ता खानेकुरा खाने बानी बसाल्नुपर्छ ।

अहिलेको अवस्थामा स्वस्थ हुनु नै सबैभन्दा ठूलो कुरा हो । अहिलेको अवस्थामा हामीलाई न पैसाले बचाउन सक्छ न नामले । स्वास्थ्य जस्तो जीवनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरालाई हामीले हल्का रुपमा लिनु हुँदैन । एक्सरसाइज र खानपानको विषयलाई लिएर अनुशासित हुनुपर्छ । अघिल्लो पटक कोभिड आएदेखि नै हामीले अनुशासित भएर एक्सरसाइज गरेको भए हाम्रो फिटनेस कहाँ पुगिसक्थ्यो । दिनको एक घण्टा मात्रै हामीले आफूलाई दिन सकेको भए ३ सय ६५ घण्टा हामीले आफूलाई दिइसकेको हुन्थ्यौँ । अझै पनि समय छ । केही बिग्रिएको छैन । आजैबाट खानपान र एक्सरसाइजमा ध्यान दिन थालौँ । भोलि कुरेर नबसौँ । 
(बडि बिल्डर/फिटनेस इन्स्ट्रक्टर कार्कीसँग सृजना खड्काले गरेको कुराकानीमा आधारित ।)