नेपालले तिब्बती शरणार्थीको धार्मिक अधिकार हनन गरेको अमेरिकी आरोप (प्रतिवेदन सहित)

गत महिना नेपाल भ्रमणका क्रममा अमेरिकी उपविदेशमन्त्री उजरा जेया

काठमाडौँ– अमेरिकी विदेश मन्त्रालयको ‘अन्तर्राष्ट्रिय धार्मिक स्वतन्त्रता प्रतिवेदन’ले नेपालले तिब्बती शरणार्थीको धार्मिक अधिकार हनन गरेको उल्लेख गरेको छ । हालै सार्वजनिक ‘इन्टरनेशनल रिलिजियस फ्रिडम रिपोर्ट, २०२१’मा तिब्बती समुदायका नेताले नेपाल सरकारले विगतमा बुद्ध धर्मसँग सम्बन्धित प्रमुख बिदाहरू र समारोहमा विदा दिने गरेको तर धर्मगुरु दलाई लामाको जन्मदिन सार्वजनिक रूपमा मनाउन प्रतिबन्ध गरेको उल्लेख छ । 

सन् २०२१ मा तिब्बतीहरूमाथि प्रहरीको निगरानी अत्याधिक बढाइएको र तिब्बती सांस्कृतिक र धार्मिक समारोहमा पनि अनुगमन बढाइएको उल्लेख छ । धार्मिक संस्थाहरूले कोभिड–१९ महामारीसँग सम्बन्धित आवागमन लगायतका प्रतिबन्ध पनि न्यायोचित ढंगले लागू नभएको र हिन्दूहरूप्रति लचक भएको उल्लेख गरेको भन्दै प्रतिवेदनमा समावेश गरिएको छ ।

त्यस्तै, क्रिस्चियन धार्मिक अगुवाहरूले हिन्दू राष्ट्रवादी राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीले क्रिश्चियन विरोधी भावना फैलाएको र हिन्दू राज्य पुनःस्थापनाको माग गरेको उल्लेख गरिएको छ । क्रिश्चियन समूहहरूले नेपालमा गैर सरकारी संस्था (एनजीओ) र धर्मसँग सम्बन्धित धेरै संस्थाहरूले संस्था दर्ता र नवीकरणमा समस्या भोगिरहेको बारे बताएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । 

प्रतिवेदनमा नेपाल ‘धर्म निरपेक्ष राष्ट्र’ भएकाले हरेक व्यक्तिले आफ्नो धर्म मान्न पाउने अधिकार प्रदान गरेको छ । संविधानले कोही पनि व्यक्तिलाई सार्वजनिक संचरनामा खलल पुग्नेगरी जबर्दस्ती वा प्रलोभनमा धर्म परिवर्तन गर्न नपाउने भनेपनि प्रहरीले छलफलका लागि भन्दै गत सेप्टेम्बर महिनामा चार जना क्रिस्चियनलाई पक्राउ गरेको थियो । उनीहरूलाई नोभेम्बर १८ सम्म हिरासतमा र त्यसपछि तारेखमा रिहा गरिएको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।

धार्मिक प्रवचक क्रिश्चियन अभियान्ताहरूमध्ये ६ जना (२ अमेरिकी नागरिकसहित)को मुद्दा सन् २०२० देखि अझै जारी रहेको अमेरिकी विदेश मन्त्रालयको प्रतिवेदनले जनाएको छ । सरकारले धार्मिक प्रवचनमा सक्रिय एक युक्रेनी र दुई दक्षिण कोरियाली परिवारलाई फिर्ता (डिपोट) गरेको नागरिक समाजका प्रतिनिधिलाई उल्लेख गर्दै प्रतिवेदनमा जनाइएको छ । 

सरकारले धर्म परिवर्तन गराउने अभिप्राय राखेको आरोपमा मुद्दा चलाउने संवैधानिक र अपराध संहिता आफैंमा अस्पष्ट र विरोधाभासपूर्ण रहेको भन्दै प्रतिवेदनमा कसैले सामान्य ढंगले धर्म अपनाउँदा पनि कारबाही हुने गरेको बताएको छ । 

नेपालमा हिन्दू राष्ट्रवादी समूह सक्रिय भएकोको प्रति प्रतिवेदनमा चिन्ता व्यक्त गरिएको छ । 

गत महिना नेपाल भ्रमणमा आएकी अमेरिकी उपविदेशमन्त्री एवं अमेरिकी सरकारका तर्फबाट तिब्बती मामिला विशेष संयोजक उजरा जेयाले नेपालको भ्रमण गरेर फर्केलगत्तै अमेरिकी विदेश मन्त्रालयबाट यस खालको प्रतिवेदन बाहिर आएको छ । 

यो पनि पढ्नुहोस् :
तिब्बती क्याम्पमा अमेरिकी उपविदेशमन्त्री
दलाई लामाको जन्मदिन समेत मनाउन नपाएका तिब्बतीले गतिविधि गर्न पाउलान् ?